Zabytki i atrakcje
ZABYTKI:
Pobenedyktyński Zespół Klasztorny w Legnickim Polu
Granica zespołu zabytkowego obejmuje: obszar opactwa wyznaczony od południa ul Klasztorną, od zachodu ulicą św. Jadwigi, od północy ul. Benedyktynów, od wschodu murem granicznym barokowego ogrodu klasztornego i zespół kościelny położony po drugiej stronie ulicy św. Jadwigi w granicach wyznaczonych murem cmentarza, oraz następujące obiekty: kościół klasztorny, klasztor benedyktynów, pawilon ogrodowy.
Bazylika Mniejsza p.w św. Jadwigi w Legnickim Polu
W tę średniowieczną historię Legnickiego Pola wpisuje obecność benedyktynów dla których księżna Anna, żona tragicznie zmarłego księcia Henryka, będąca pod przemożnym wpływem Św. Jadwigi Śląskiej, funduje opactwo i związany z nim kościół pw. Trójcy Świętej i Najświętszej Marii Panny. Benedyktyni po Reformacji utracili opactwo na rzecz ewangelików, jednak po powrocie do Legnickiego Pola na początku XVIII wieku, z inicjatywy opata Othmara Zinke podjęli w 1723 r. budowę nowego klasztoru, a od 1727 r. rozpoczęli budowę kościoła pw. Podwyższenia Św. Krzyża i św. Jadwigi.
Całe monumentalne założenie kościelno-klasztorne w Legnickim Polu zostało zrealizowane z wielkim rozmachem według projektu słynnego czeskiego architekta Kiliana Ignacego Dientzenhofera i przy współudziale wielu wielkich artystów, znanych w całej Europie. Architektoniczny układ wnętrza tego kościoła, który oparty został na śmiałych liniach przenikających się elips, wraz okazałym i przejrzystym wnętrzem, stanowi jedno z najciekawszych rozwiązań architektonicznych. To wnętrze przykryte centralnie ogromną kapą sklepienną, wspartą na przylegających do ścian półkolistych filarach, które same przyozdobione kolumnami o kompozytowych kapitelach, wzbogacone zostały dodatkowo stojącymi między kolumnami kamiennymi figurami świętych.
Rozległe powierzchnie sklepień korpusu i prezbiterium kościoła pokryte zostały monumentalnym malarstwem freskowym autorstwa bawarskiego malarza Kośmy Damiana Asama. Wszystkie freski zostały związane tematycznie z ideą przewodnią kościoła promującą apoteozę Krzyża Św., znaku ostatecznego duchowego zwycięstwa na siłami pogaństwa, oraz poświęcone chwale św. Jadwigi Śląskiej, gdyż za świadków tych tradycji uważany był zakon benedyktynów.
Wystrój i wyposażenie świątyni zrealizowane zostało również na niezwykle wysokim poziomem artystycznym i wykonawczym. Ten wystrój, jak i wyposażenie świątyni, zrealizowali wielu uznanych artystów zaangażowanych przez opata Zinke.
Pochodzący z Antwerpii malarz Franciszek de Becker, pracujący na dworze arcybiskupa wrocławskiego Franciszka Ludwika von Neuburg, to twórca centralnego obrazu w ołtarzu głównym, który w rozbudowanej kompozycji malarskiej prezentuje chwilę odnalezienia ciała księcia Henryka Pobożnego przez św. Jadwigę i księżnę Annę.
Znany praski malarz Wacław Wawrzyniec Reiner to autor czterech obrazów umieszczonych w ołtarzach bocznych. Wśród tych obrazów znalazło się malarskie przedstawienie Cudu św. Wojciecha na zielonej górze. Świetny instrument organowy wykonał w 1731 r. Adam Horatio Casparini, znany i ceniony w XVIII w. twórca organów. Praski rzeźbiarz Karol Józef Hiernle, to autor większości kamiennych dekoracji rzeźbiarskich na fasadzie i we wnętrzu kościoła, który jest autorem dekoracji rzeźbiarskich zdobiących ołtarze i prospekt organowy.
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Pan Aleksander Kwaśniewski uznał 14 kwietnia 2004 r. za pomnik historii zabytkowy zespół obiektów określony w dokumencie urzędowym jako: „Legnickie Pole – pobenedyktyński zespół klasztorny”. W uzasadnieniu zostało podkreślone, że celem umieszczenia zespołu kościelno-klasztornego w Legnickim Polu na zaszczytnej liście Pomników Historii jest, zachowanie unikatowych wartości historycznych, przestrzennych, materialnych i niematerialnych, miejsca i budowli upamiętniających przełomowe wydarzenie, jakim w historii Europy była bitwa wojsk chrześcijańskich pod wodzą Księcia Henryka II Pobożnego z Tatarami w 1241 r.
Zapraszamy na wirtualny spacer z historią Bazyliki Mniejszej pw. Świętej Jadwigi w Legnickim Polu
Muzeum Bitwy Legnickiej
Muzeum Bitwy Legnickiej w Legnickim Polu jest Muzeum monograficznym upamiętniającym jedno z najważniejszych wydarzeń w dziejach średniowiecznego Śląska i Polski. W 1241 r. ziemie polskie stały się celem najazdu mongolskiego. 9 kwietnia 1241r. w pobliżu Legnicy z najeźdźcami zwarło się w boju rycerstwo polskie dowodzone przez księcia śląskiego Henryka II Pobożnego. Bitwa zakończyła się porażką sił książęcych i śmiercią Henryka II.
Muzeum mieści się w najstarszej zachowanej świątyni Legnickiego Pola, w pobenedyktyńskim kościele pw. Trójcy Świętej i NMP wzniesionym w 2 poł. XIV w. Według tradycji świątynię wzniesiono w miejscu odnalezienia zwłok księcia Henryka Pobożnego. Do 1945 r. była kościołem ewangelickim, do którego przylegał obwiedziony murem cmentarz. Po II wojnie światowej opuszczona, popadała w ruinę. W 1960 r. zabytkowy obiekt odremontowano i zaadaptowano na cele muzealne.
Uroczyste otwarcie Muzeum Bitwy Legnickiej nastąpiło 4 VI 1961 r. Autorem scenariusza pierwszej wystawy stałej był Józef Piątek z Muzeum Śląskiego, obecnie Narodowego, we Wrocławiu. W 1972 r. Muzeum Bitwy Legnickiej stało się oddziałem Muzeum Miedzi w Legnicy. Od początku swego istnienia popularyzuje wiedzę na temat wydarzeń z 1241 r. oraz kultywuje pamięć o bitwie pod Legnicą jak i o poległym w niej księciu Henryku II Pobożnym.
Kościół Rzymskokatolicki pw. św. Michała Archanioła w Koskowicach
Pierwotny kościół pochodził z XIV w., na jego miejscu w latach 1838-1840 powstała nowa budowla neoklasycystyczna. Zachowany kościół to obiekt salowy nakryty dwuspadowym dachem i czworoboczną wieżą na osi fasady. Wnętrze nakryte belkowym stropem, z płytkim prezbiterium nieco wyniesionym ponad poziom nawy, którą z trzech stron obiega drewniana empora. Wystrój i wyposażenie kościoła z okresu budowy i współczesne m.in. ołtarz, kamienna chrzcielnica i kropielnica, prospekt organowy.
Kościół Rzymskokatolicki pw. św. Jadwigi w Kłębanowicach
Kościół wzmiankowany w 1335 r. wzniesiony około 1500 r., wielokrotnie przebudowywany. Kościół orientowany, murowany z kamienia i cegły, tynkowany z oszkarpowanym prostokątnym prezbiterium nakrytym sklepieniem krzyżowym i ostrołukowymi oknami z maswerkami gotyckimi. Na osi nawy czworoboczna wieża z okienkami typu strzelnic, górna kondygnacja szalowana zwieńczona iglicowym hełmem. We wnętrzu zachowały się m.in. w prezbiterium średniowieczne freski z przedstawieniami świętych i aniołów, oraz rokokowy ołtarz i ambona, barokowy prospekt organowy, klasycystyczna drewniana chrzcielnica, polichromowana rzeźba Piety, a na zewnątrz kamienne figury św. Jadwigi i św. Krzysztofa.
Kościół Rzymskokatolicki pw. św. Antoniego w Gniewomierzu
Kościół pw. św. Antoniego Paderewskiego (parafia Legnickie Pole) z XV wieczną wieżą, przebudowany w XVII w. Wewnątrz gotyckie portale, drewniany ołtarz, ambona, prospekt organowy i ława kolatorska z XVIII w. Na uwagę zasługuje obraz „Pokłon pasterzy” z końca XVI w., epitafium drewniane Adama Grünewalda z 1615 r. oraz podwójny kamienny nagrobek rodziny Sonnersów z krucyfiksem z XVIII w. W murze krzyże pokutne. Obok tablica ścieżki edukacyjnej „Bitwa 1241”. Resztki zespołu folwarcznego i młyn z końca XIX w. ( nieczynny). Świetlica wiejska. W pobliżu na zach. „Mokradła Gniewomierskie” – zespół przyrodniczo – krajobrazowy o powierzchni 16ha.
Kościół Rzymskokatolicki pw. Matki Boskiej Częstochowskiej w Mikołajowicach
Parafia erygowana 3.05.1988 r. Kościół parafialny w budowie od 1990 r. Jest to obiekt z nieregularną bryłą, nakrytą stromymi stropodachami z blaszanym pokryciem, salowe wnętrze z wyniesionym nad poziom nawy prezbiterium i emporą muzyczną przy ścianie frontowej. W kościele przechowuje się kamienną chrzcielnicę z XVIII w., przeniesioną z kościoła filialnego w Nowej Wsi Legnickiej. We wnętrzu umieszczono m.in. kamienny ołtarz, ambonę i różne elementy wyposażenia.
Kościół Rzymskokatolicki pw. św. Bartłomieja w Nowej Wsi Legnickiej
Kościół wzmiankowany w 1305 i 1399 r., wzniesiony na przełomie XIV i XV w., przebudowany w XVIII w. Jest to budowla orientowana, jednonawowa, oskarpowana, murowana z kamienia i cegły, tynkowana, założona na rzucie prostokątnym z wydzielonym aneksem południowym, na przedłużeniu aneksu zakrystia. Przy ścianie frontowej asymetrycznie czworoboczna wieża, a przy fasadzie południowej kruchta. Dach dwuspadowy, wnętrze nakryte okna w wykroju odcinkowym i prostokątnym. We wnętrzu zachował się m.in. barokowy ołtarz główny z poł. XVIII w., drewniana ambona, szczątki drewnianej renesansowej chrzcielnicy z pocz. XVII w., rzeźby ze zniszczonych wcześniej elementów wyposażenia. W zewnętrznych ścianach kościoła kilka barokowych kamiennych nagrobków z XVII i XVIII w.
Kościół Rzymskokatolicki Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny w Taczalinie
Pierwotny kościół wzmiankowany w przekazach XIV w., wzniesiony w XIV lub XV w., wielokrotnie remontowany. Po wyburzeniu starej budowli ewangelicy w latach 1816-1821 wznieśli z cegły nowy kościół orientowany, jednonawowy, trójkondygnacyjna wieża zakończona blaszanym hełmem w formach klasycystycznych i zakrystia na osi. Dach trójspadowy, na elewacjach architektoniczny, klasycystyczny detal wykonany w tynku z ryzalitem i rytmicznie umieszczonymi oknami. Salowe wnętrze, bez wydzielonego prezbiterium nakryto beczkowym sklepieniem pozornym, z jednopoziomową emporą wzdłuż trzech ścian. Wyposażenie kościoła klasycystyczne z okresu budowy m.in. ołtarz, ambona, prospekt organowy, pozostałe elementy współczesne.
Pałac w Lubieniu
Już w 1521 r., w miejscu dzisiejszego dworu na wyspie, istniał zamek lub dwór obronny. Generalna przebudowa nastąpiła na początku XVII w. i w 1898 r., kiedy to założenie straciło wiele ze swych oryginalnych elementów. Kamienne gzymsy i obramienia okienne zastąpiono betonowymi odlewami i dobudowano nowe, północno – wschodnie skrzydło. Do 1945 r. Lubień znajdował się w rękach rodziny baronów (od 18 października 1861 r. hrabiów) von Rothkirsch und Trach za sprawą małżeństwa wdowy po właścicielu z lat 1737 – 1740 (?), Hansie Ernscie von Schweinischen. Wdowa, Eleonora Charlotte z domu von Rothkirsch wyszła bowiem, w roku 1740, za Johanna Wenzla von Trach.
Po II wojnie światowej dwór został przeznaczony na mieszkania prywatne. Po znacznym zdewastowaniu obiektu, mieszkańców wysiedlono. Od 1989 r. znajduje się w rękach, drugiego już, właściciela prywatnego. Mimo wcześniejszych prób przeprowadzania remontu, dwór obecnie jest opuszczony i niszczeje.
Krzyże Pokutne
Krzyże pojednania, zwane także pokutnymi, to monolityczne, proste i surowe kamienne formy wykonane z miejscowego materiału (piaskowiec, granit, bazalt). Szacuje się, że w Eu-ropie jest ich ponad 7 tys., w Polsce 600, w tym w powiecie legnickim 35. Geneza krzyży pokutnych wiąże się ze średniowiecznym prawem zwy-czajowym stosowanym w przypadku zabójstwa bliskiej osoby. Było to prawo „vendetty” lub rekompensaty – tzw. główczyzny. O ile pierwsze rozwiązanie dawało rodzinie zabitego poczucie sprawiedliwego wyroku, to drugie było dużo bardziej rozsądne. Rekompensata wiązała się bowiem ze zobowiązaniem mordercy do pokrycia kosztów pochówku i przewodu sądo-wego, a także łożeniem na utrzymanie i wychowanie dzieci zabitego oraz przekazanie rodzinie ustalonej kwoty pokutnej. Kolejnym aktem pokutnym było odbycie pieszej pielgrzymki do jednego z ówczesnych miejsc świętych. Natomiast na miejscu zbrodni mor-derca musiał wystawić własnoręcznie wykuty krzyż lub kapliczkę, jako wyraz pokuty, ku pamięci i przestro-dze potomnych, stąd tak różne ich usytuowanie.Na niektórych krzyżach pokutnych wyryte są narzędzia zbrodni lub atrybut zawodowy ofiary. Obowiązek stawiania krzyży pojednania (pokutnych) zanikł pod koniec XVI w. w wyniku wprowa-dzenia w 1532 r., przez cesarza Karola V, Constitutio Criminalis Carolina – kodeksu karnego obejmującego prawo karne i proces karny
- Gniewomierz – 1 krzyż
- Kłębanowice – 1 krzyż
- Koskowice- 1 krzyż
- Mikołajowice – 2 krzyże
- Nowa Wieś Legnicka – 1 krzyż
PRZYRODA:
Rezerwat przyrody Jezioro Koskowickie
Polodowcowe Jezioro Koskowickie ma pow. 55 ha i maksymalną głębokość 2,8 m. “Jezioro Koskowickie jest największym i najcenniejszym obiektem z roślinnością szuwarową. Znajduje się tu największe naturalne trzcinowisko Śląska, zarazem jedyne trzcinowisko z pływającymi wyspami. Sytuacja ta ma miejsce dzięki zaawansowanym naturalnym procesom starzenia się jeziora. Jezioro Koskowickie jest głównym miejscem egzystencji roślinności wodnej, reprezentowane przez zbiorowiska roślin o liściach zanurzonych w toni wodnej. Charakterystyczne jest ubóstwo zbiorowisk o liściach pływających – zupełny brak grzybieni i grążeli. Jezioro Koskowickie jest siedliskiem wielu gatunków ryb, charakterystycznych dla wód stojących. Systematyczne dorybianie akwenu, jako łowiska ryb atrakcyjnych pod względem wędkarskim, oraz bardzo wysoka żyzność zbiornika zbiornika. Rybostan jeziora skłąda się z 20 gatunków: ukleja, amur, ciernik, karas srebrzysty, karaś, jazgarz, słonecznica, sandacz, tołpyga biała, zdręga, kiełb, lin, płoć karp, krąp, leszcz szczupak, okoń, sum, rozpiór.
Zespołami przyrodniczo-krajobrazowymi są fragmenty krajobrazu naturalnego i kulturowego zasługujące na ochronę ze względu na ich walory widokowe lub estetyczne. Dotychczas tylko gmina Legnickie Pole wydzieliła takie zespoły:
- Złoty Las położony pomiędzy Legnickim Polem a Mikołajowicami o powierzchni 90 ha,
- Łąki Książęce w okolicy Strachowic o powierzchni 166 ha,
- Dolina Uszewicy w okolicy Czarnkowa o powierzchni 46 ha,
- Mokradła Gniewomierskie o powierzchni 20 ha,
- Wysoczyzna Taczalińska o powierzchni 14 ha,
- Dębowa Dolina Kojszkówki o powierzchni 24 ha.
Złoty Las
W XIV w. w okolicach Legnickiego Pola rozpoczęła się wielka akcja osadzania kopaczy, którzy zajęli się rozpoznaniem tutejszego terenu i rozpoczęli prace górnicze związane z wydobywaniem złota. Płynąca w tym miejscu rzeka Wierzbiak znana była ze swoich złotonośnych piasków. Na przestrzeni pięćdziesięciu lat w najbliższej okolicy powstało ponad tysiąc szybów wraz z infrastrukturą. O intensywności wydobycia tego cennego kruszcu najlepiej świadczy fakt, że w szczytowym okresie rozwoju górnictwa kopalnie w okolicach Legnickiego Pola i Mikołajowic stały się głównym dostawcą złota dla mennicy książęcej w Legnicy, która była w tym czasie jednym z najprężniej działających warsztatów mincerskich w Europie. Złote zagłębie w okolicach Legnickiego Pola do życia próbowano przywrócić jeszcze w XIX wieku. Jednak okazało się, że eksploatacja na skalę przemysłową jest nieopłacalna. Potwierdzenie tego stanu znajdujemy w wynikach powierzchniowych badań rekonesansu archeologicznego przeprowadzonego w pierwszej połowie lat osiemdziesiątych XX wieku przez Wojewódzki Ośrodek Konserwatorsko Archeologiczny we Wrocławiu.
Zespół Przyrodniczo-Krajobrazowy „Dębowa Dolina Koiszkówki”
Obszar położony jest w południowo-wschodniej części Równiny Chojnowskiej przy granicy z Równiną Legnicką. Dokładniej obejmuje pasy zadrzewień wzdłuż potoku Kojszkówka okalając od północy i zachodu miejscowość Koiszków w gminie Legnickie Pole (jej południowo-zachodnim fragmencie), około 2,5 km na południe od zabudowań miasta Legnica. Teren obejmuje w większości grunty gminne i prywatne, rozciągając się szerokim pasem wzdłuż potoku od granicy powiatu legnickiego po zbiornik wodny we wschodniej części Koiszkowa. Zespół przyrodniczo-krajobrazowy obejmuje nie tylko potok ale także przylegające do niego dwa zbiorniki wodne. Sama Kojszówka stanowi prawobrzeżny dopływ rzeczki Wierzbiak, będącej z kolei dopływem Kaczawy na wysokości Pątnowa Legnickiego.
Wysoczyzna Taczalińska
Jeden z kilku mało znanych obiektów w okolicy Legnicy, który obejmuje szczytowe partie moreny porośniętej lasem i licznymi zakrzaczeniami. Do najważniejszych atrakcji tego obszaru należy seria pomników przyrody, w tym kilka unikatów na skalę województwa oraz wiele drzewiastych form głogów. Całość otoczona jest jednym z największych parków wiatrowych w województwie. Obszar położony na zachodnim krańcu Wysoczyzny Średzkiej w obrębie mezoregionu Równiny Wrocławskiej, przy granicy z Równiną Legnicką. Chroniony fragment obejmuje serię wzgórz morenowych rozciągających się w kierunku wschód-zachód pomiędzy miejscowościami Taczalin, Kłębanowice i Rogoźnik. Część obejmuje oddziały leśne 335 i 335A nadleśnictwa Legnica. Wysoczyzna tworzy niewielki grzbiet o długości 3,5 km wywyższający się spośród pofalowanej równiny morenowo-sandrowej. Zbudowany jest wału morenowego, będącego efektem akumulacji materiału transportowanego przez ruchy lodowca. W północno-zachodniej części znajduje się wzgórze Czyżyk (163 m n.p.m.), które łączy się poprzez płaski grzbiet z najwyższym wzniesieniem terenu, górą Grzmiącą (167 m n.p.m.). We wschodniej części występują liczne doły i dolinki będące efektem po dawnych wyrobiskach piasku i żwiru.